ACHTERGRONDEN: Marc Chagall

In de prachtige en informatieve serie van Jeroen Krabbé over Marc Chagall besteedde hij ook aandacht aan de eerste Parijse periode van Chagall en kwam het meesterwerk Hommage à Apollinaire in beeld. Reden om hier nader in te gaan op dit werk en de achtergronden. 

Marc Chagall: Hommage à Apollinaire 
Door: Harry de Kok

















Inleiding
Marc Chagall is in ons museum slechts met één werk vertegenwoordigd: het welbekende schilderij met de naam Hommage à Apollinaire. Dit werk is belangrijk in de betrokken  werkperiode van de schilder: 1910 – 1914. Het schilderij dat sinds 1952 deel uitmaakt van de collectie van het museum, is ook belangrijk voor het museum en geeft er mede faam aan. Het werk is niet zo gemakkelijk te lezen. Daarom worden hierna enige kanttekeningen geplaatst bij de ontstaansgeschiedenis ervan. Vervolgens worden enige opmerkingen gemaakt over wat de schilder heeft willen uitbeelden.

Het ontstaan
Chagall is in 1887 geboren in Vitebsk, (Wit)-Rusland, uit Russisch-joodse ouders. Zijn nationaliteit en zijn religieuze omgeving zijn gedurende zijn hele leven belangrijk voor hem gebleven. De naam Marc Chagall is de Franse vertaling van zijn Russische naam. Op ons schilderij heeft hij bovenin twee maal zijn naam geschreven waarvan een keer met romeinse letters en een maal met Hebreeuwse letters. Chagall kreeg op jonge leeftijd de kans enkele jaren te studeren op de kunstacademie in zijn geboorteplaats. Hij had het geluk daar goede leraren aan te treffen. Zij lieten hem ook kennis maken met moderne en westerse scholen. In 1910 werd hij in de gelegenheid gesteld naar Parijs te gaan, de stad die toen werd beschouwd als dé plaats voor de moderne kunst. Hij is hier tot in 1914 gebleven en zou toen voor drie maanden teruggaan en zijn bruid Bella ophalen. Maar hij werd door de Eerste Wereldoorlog overvallen en gedwongen in Rusland te blijven. In korte tijd maakt Chagall zich in Parijs de meest revolutionaire vernieuwingen (fauvisme en kubisme) eigen. Ons schilderij getuigt daar ook van. De ontlede figuren van twee mensen in het midden van het werk laten dit zien.  Ondanks deze belangrijke experimenten heeft hij zich nimmer bij een van deze richtingen aangesloten. Chagall bezocht wel veelvuldig een Parijse kunstkring en leerde op die wijze snel en veel mensen kennen zoals Delaunay en Cendrars. Zo ook Apollinaire. Deze dichter-criticus was evenals Chagall van Russische afkomst. Ook zijn naam is verfranst. Hij had waardering voor het werk van Chagall. Die waardering van Chagall beperkte zich niet tot Apollinaire. Hij betrok hier ook anderen bij, zoals het schilderij in de linker benedenhoek laat zien.

De achtergrond 
Chagall probeerde de vaak esoterische theorieën die samenhingen met zijn joodse religiositeit te  populariseren en in beelden te vangen. Zijn familie behoorde tot een chassidische geloofs-gemeenschap  Zo is de buitencirkel in zijn overigens bijna vierkant schilderij te verstaan als de hele kosmos omvattend. Binnen die cirkel staat de mens in het centrum maar is de eenheid van man en vrouw verstoord en uiteengevallen in twee personen. De appel in de hand van Eva is het teken van de zonde. De eenheid dient hersteld te worden. Het grote oppervlak binnen de cirkel lijkt deels op de wijzerplaat van een klok. Aan de linkerzijde ervan zijn ook cijfers ter aanduiding van de tijd aangebracht. Maar de cirkel wordt diagonaal onderbroken in een  kleurig dagdeel en rechts in een donker grijs deel van de nacht met enkele extra schaduwvlakken. De cirkel drukt op die wijze de aarde of de oerstaat uit. De kleuren aan de linkerzijde van de cirkel drukken een drie dimensionaal geheel uit. Het schilderij was het belangrijkste werk van Chagall in deze eerste Parijse periode.

Reacties

Populaire posts van deze blog