Belangrijk werk van de Amerikaanse minimal-art kunstenaar Carl Andre bevindt zich in de collectie van het Van Abbemuseum. Zoals bij veel minimal-art kunstenaars is hun werk eenvoudig en doet het geen beroep op grote emoties. Toch is het werk waard om zorgvuldig te kijken. Dat geldt ook voor het werk van Carl  Andre, die met zijn werk door middel van een eenvoudig object de ruimte wil doorbreken. 

Carl Andre, de horizontale priapus

door Piet van Bragt

Carl Andre

Is het een vraag in hoeverre het vroegere beroep van spoorwegarbeider bij de Pennsylvania Railroad van invloed was op zijn eerste sculptuur: 137 bakstenen die zij aan zij in een lange rij op de grond liggen?  Het beeld van een eindeloze rij wagons en goederentreinen dringt zich op en moet de voorliefde van Andre voor het stapelen van identieke voorwerpen gestimuleerd hebben.  Hij zegt zelf tegen de schrijver Neal Benezra: ‘Het is een enorme vlakte met de lange lijnen van goederenwagons die zich opstellen op het spoorwegemplacement, en de vlakke, uitgestrekte drassige weilanden daaromheen. Het had een grote invloed op mijn werk.’[1] Maar ook zijn favoriete kledingstuk waarmee hij zich altijd in het openbaar vertoonde: een blauwe overall, die als marxist zijn verbondenheid met de werkende klasse demonstreerde, herinnert aan zijn vorige beroep.

Twenty-fith steel cardinal, 1974

Carl Andre is een man van structuren, een structuur in zijn meest elementaire vorm. In feite legt hij alleen maar de dingen achter elkaar of hij stapelt ze op. Hiermee is zijn hele oeuvre in een notendop beschreven. En zo ziet ook zijn leven er uit. Als spoorwegarbeider manipuleerde hij lange aaneengesloten rijen spoorwagons. En zelfs zijn huwelijk eindigt in 1985 ook op die wijze doordat zijn vrouw Ana Mendieta, de performance kunstenares, alle vierendertig gestapelde etages van hun flatgebouw in Greenwich Village op indringende wijze langs ziet komen als zij naar beneden valt. De beschuldiging dat hij zijn vrouw op zijn initiatief via het raam deze opeenvolging van etages laat ervaren, wordt door de rechter uiteindelijk niet bewezen geacht.

ALMOLE 2002

Brancusi is een kunstenaar die stapeling in zijn werk toepast. Carl Andre bewonderde Brancusi, maar paste diens werkwijze in het horizontale vlak toe. ‘Alles wat ik doe is de Eindeloze Zuil van Brancusi op de grond leggen” (…) ‘En de meeste beeldhouwkunst is priapisch, met de fallus hoog in de lucht. In mijn werk ligt Priapus op de grond’[2].

---

[1] Christos M. Joachimides, Norman Rosenthal, American A rt in the 20th Century, 1993, pag. 120

[2] Ad de Visser, De tweede helft, 1998, pag. 139