Het is alweer even geleden, maar het is goed om nog even aan deze boeiende Salon avond terug te denken.
Lex van Lith,
het schilderij als
dialoog en zoektocht
door Piet van Bragt
Een schip op
het donkere Franse strand, hoop op redding, maar uiteindelijk vernietiging. Een
verhaal dat je leven een wending kan geven.
De grootvader van Lex van Lith onderging dit drama als hij tijdens de
Tweede Wereldoorlog op het strand van Duinkerken wacht op redding. Een redding
die niet kwam en die voor hen waarvan hij hield steeds als een donkere wolk in
hun herinnering bleef oprijzen. Voor de vader van Lex van Lith was dit verhaal een
ongeneeslijke geestelijke wond. Onbespreekbaar, maar steeds aanwezig.
Zo begint
Lex van Lith zijn verhaal. Hoe herinneringen, hoe geschiedenis ook na
generaties ook zijn leven en zijn ambities richting konden geven. Op een doek
schildert hij het trauma van zijn vader, een donkere wolk waarin beweging de
emotie vorm aangeeft. Later, als hij een foto van de gebeurtenis op het Franse
strand ontdekt, blijkt dat emoties hetzelfde beeld kunnen opleveren. Een
parallel universum!
Geschiedenis. Hoe een gebeurtenis uit het verleden een deel van jezelf kan worden. En dat is ook een reden om schilder te worden, want ook als kunstenaar kun je op de schouders van de geschiedenis staan. Dat zal ook later blijken als hij de artistieke erfenis van Rubens, Zurbaran, Breughel en Kounellis ontvangt
Lex van Lith, kunstenaar, schilder en directeur van twee kunstwerkplaatsen, maar vooral een man die bonhomie uitstraalt. Zijn werk als kunstenaar loopt daar parallel mee. Want ook zijn werk zend die signalen uit. Het is kleurrijk, beweeglijk en overdondert je soms. En de goede kijker ziet na een tijdlang rustige beschouwing dat in die ogenschijnlijke chaos van kleur en lijnen een doordachte constructie schuilt. Lex van Lith is bij de eerste ontmoeting een voorbeeld van gemoedelijke extraversie, maar in zijn beeldend werk zit meer introversie en diepte en gelaagdheid dan het op het eerste oog lijkt.
Na zijn
academietijd bereist hij met vrienden Spanje.
Het is niet alleen het avontuur dat hem aantrekt, maar ook de manier van
kijken en nadenken hoe deze ervaring in werk kan worden ontvangen. Hij ontdekt
Zurbaran, de schilder van de solitaire figuur. Hij ziet een kunstenaar die de
essentie wil schilderen van dat wat hij ziet. Concentratie op het onderwerp is
dan de enige manier om de essentie te pakken! Hij ontdekt tijdens zijn
zoektocht die fragmenten die zijn beeldend vermogen tot de kern zullen brengen.
Hij ziet de menselijke maat en dat de kunstenaar doordat hij iets opbouwt het schilderij zijn
eigen verhaal laat vertellen. Het schilderij wordt een reis voor hem, een reis
terwijl je schildert.
Hij ontdekt
de Griekse kunstenaar Jannis Kounelis die ook het materiaal laat vertellen. Bij
Kounelis is een kunstwerk een film waarin je een tijd moet wonen. Het doel, het
formaat bepaalt wat het uiteindelijke schilderij is. Het materiaal stuurt mee
en is een groei impuls en is de leiddraad naar de noodzaak om dit werk te
maken. Noodzaak die het materiaal in zich draagt leidt tot structuur en dat is
wat een schilderij uiteindelijk bepaalt. Het schilderij wordt een constructie. Een
constructie door het materiaal, door opgeknipte fragmenten, door de ruimte en
de vorm.
Rubens is voor
hem een ontdekking. Ook Bij Rubens ziet hij de constructie, de toepassing van
de gulden snede om de volmaakte harmonie te vinden. Hij ontdekt dat een
schilderij ook een kwestie is van meten!
En dan
Pieter Breughel die de blik weer laat rusten op de eigen geografische omgeving.
Rubens en
Breughel laten hem de eigen geboortegrond weer ontdekken en de voorliefde voor
het Spaanse landschap die hij in zijn jeugd opdeed. En zo komt uiteindelijk alles
weer terug in het werk. De weelderige constructies van Rubens, het kleurenpalet
dat refereert aan de eigen omgeving, de concentratie van Zurbaran, het
materiaal van Kounellis.
Lex van Lith maakt telkens een zoektocht naar andere bronnen en kiest vibratie, beweging, trilling, als een andere invalshoek. Zijn werk krijgt gaandeweg grafische facetten en een vormentaal die past bij zijn waarneming van groeivormen in de natuur. De tekening is voor hem een bij uitstek geschikt medium. Het verleent snelheid, snelle fasen en elementen als constructie, lijn en komen bijeen. De tekening is voor hem een archief van intuïtief opgeslagen ervaringen en helpt een taal te ontwikkelen om zich uit te drukken. En uiteindelijk komen al deze ervarings elementen samen in het schilderij.
Het schilderen gaat gemakkelijker als men erkent dat het verhaal dat vertelt wordt zich uit zichzelf ontwikkelt. Tenslotte is het schilderij een dialoog tussen de kunstenaar en zijn materiaal waarin elementen als toeval, zekerheid en spontaniteit een grote rol spelen. En dan , na 35 jaar werken, is Lex van Lith misschien weer terug bij het begin. Hij kan het doek terugkijken!
Het doek is af.
Alle opgespaarde energie en alle te vertellen verhalen zitten in het doek
opgesloten. De schilder kan niet meer terug! Het doek representeert een
zoektocht, een dialoog. Het staat boven op de geschiedenis waarvan de
kunstenaar een deel is en de kunstenaar is de enige die weet hoe dat past in
het grote geheel van familie, gezin, persoon, vrienden, omgeving, en Rubens. En
zo ben je weer terug bij het grote verhaal van je opa die verdween op dat
Franse strand.
Reacties
Een reactie posten