Kunst blijft bewondering en geestdrift opwekken, ook als de kunstenaar er zelf niet meer bij aanwezig kan zijn. Onlangs overleed de Bulgaarse kunstenaar Christo, wiens gedroomde kunstwerk, de ingepakte Arc de Triomphe in Parijs jaren na zijn dood gerealiseerd werd. Het Van Abbemuseum organiseerde in 1966 een geruchtmakende tentoonstelling van zijn werk.

Christo, 

iets zichtbaar maken door het te verhullen

 

Door Piet van Bragt

 

Christo, project pour l'empaquetage de la Tour de Stedelijk Van Abbemuseum

 

Eindhoven 1966

Als in 1966 Christo exposeert in het Van Abbemuseum is er nog gelegenheid voor een kleine rel in het Nederlandse kunstlandschap. Het Eindhovens Dagblad vraagt zich af of dit wel kunst is. "Ziet men hetzelfde [ingesnoerde bagage] niet in de wachtkamers van stations en op de karretjes van de kruiers?" Jean Leering, die Christo naar Nederland heeft gehaald, plaatst hem in de groep Nouveau Réalisme, op dat moment een van de belangrijkste Europese kunststromingen. En dat is terecht als men beseft dat in het werk van Christo de realiteit altijd het uitgangspunt is. Leering wordt op het matje geroepen bij de Commissie van Toezicht en Advies en beleeft daar tumult en opwinding. Maar Leering kan zich zowel inhoudelijk als karakterologisch boven de commissie verheffen. Bij wederom de vraag of dit kunst is, reageert hij adequaat met de opmerking dat deze zelfde vraag bij alle belangrijke vernieuwende kunstwerken in de geschiedenis gesteld wordt. Samen met andere vertegenwoordigers van het Nouveau Réalisme zal Christo een welkom contrapunt in de collectie zijn.

Christo 1966, zaaloverzicht etalagefronten

 

Christo, 1968, perspectivische litho

Het is natuurlijk in 1966 ook een bijzondere tentoonstelling. Christo toont etalagefronten, waarvan de ramen met witte doeken zijn bedekt, Store Fronts. Christo wil ook het torentje van het museum inpakken, maar dat is voor de architect een brug te ver. Christo lost het probleem op door een gigantische ballon van een met rubber bekleed doek, gewikkeld in polyethyleen en touw, boven de ingang te hangen, Air Package.

Christo 1966, Air Package

In 1969 biedt Christo de Wrapped Armchair aan het museum aan. Als de aankoop zonder veel moeite tot stand komt, is dat een teken dat vernieuwingen sneller dan gedacht een vertrouwde plaats in de collectie kunnen krijgen.

1964,65 Christo, Wrapped Armchair

 

85 jaar kunstenaar

In 1935 wordt Christo op 13 juni 1935 in Bulgarije geboren. Zijn latere echtgenote Jeanne-Claude Marie Denat  komt op exact dezelfde dag in Casablanca ter wereld.

Christo Vladimirov Javacheff die later alleen maar zijn eerste naam gebruikt, studeert aan de Nationale Academie voor Schone Kunsten van Sofia. Al tijdens zijn studie ontstaan zijn eerste ideeën om voorwerpen in te pakken. Hij is een van de studenten die in opdracht van de Bulgaarse regering illustere decors bouwt langs de Oriënt Express om het toerisme te bevorderen. In 1957 ontvlucht hij vanuit Praag het communisme naar Oostenrijk, verborgen in een trein met medicijnen. Na zijn studie aan de academie in Wenen vertrekt hij naar Parijs waar hij Jeanne-Claude ontmoet.

Zijn hele leven maakt Christo kunst die slechts een kort leven is beschoren. Al zijn projecten, die zich kenmerken door steeds grotere objecten in te pakken, zoals bijvoorbeeld de Pont Neuf in Parijs en de Rijksdag in Berlijn worden na enige tijd letterlijk weer opgedoekt. Slechts tekeningen, boeken en documenten resteren.

Door het inpakken geeft hij vormen een duidelijke identiteit en maakt ze zichtbaar. Christo laat zien dat in de kunst geen hiërarchie bestaat, alles kan kunst zijn.

Christo, tekening ingepakte Arc de Triomphe, Parijs

Christo overlijdt op 31 mei 2020. Hij is dan 85 jaar oud. Toen men hem vroeg wat zijn grootste kunstwerk was, zei hij: "Over 10 jaar ben ik 84. Mijn grootste project is dan nog in leven te zijn!"