28 november opent de tentoonstelling Positions #6. Een van de exposerende kunstenaars is Ajla Steinvåg. In het verleden had zij een prachtige tentoonstelling in de bibliotheek, een expositie die schoonheid bracht maar ook vragen. En is dat niet iets wat men van een tentoonstelling mag verwachten? Positions #6 heeft als thema Bodywork. Er wordt door  kunstenaars aandacht geschonken aan  de mogelijkheden die de biologie en kunstmatige intelligentie biedt. Mogelijkheden die zowel voor mens als maatschappij en beeldende kunst belangrijk zullen zijn en waarvan de sporen zichtbaar zullen worden.

Door Piet van Bragt

Ajla Steinvåg: 
dicht bij het lichaam, the Machinery of Compensation

Het meest nabij is het eigen lichaam. Dichterbij jezelf kun je niet komen.  De eerste sensaties die  je als mens ervaart zijn lichamelijk. Dat blijft je hele leven zo. Ook als we denken dat onze psyche op de voorste rij blijft staan is je eigen lichaam toch primair.  Ajla Steinvåg ervaart wat de tekortkomingen van het lichaam zijn als ze in haar jeugd met het onvolkomen lichaam in aanraking komt.  Mechanica kan behulpzaam zijn. Werktuigen kunnen iemand op allerlei manieren helpen om het dagelijks leven  te realiseren.

Een gesprek met Ajla verloopt anders dan normaal. We hebben het  nauwelijks over haar kunstenaarschap. We praten en wisselen gedachten uit over het lichamelijk aspect van het leven.  Over ideeën hoe leven tot stand komt, hoe het is geworden, en vooral  wat de toekomst is.  We spreken over een tijd waarin de biologie geconfronteerd wordt met invloeden die onze hersenfuncties in een andere dimensie plaatsen. We praten over Ray Kurzweil, de futuroloog, die het moment van de singulariteit nabij ziet komen, het moment waarop ons lichaam kwalitatief opgewaardeerd wordt door de kunstmatige intelligentie. Het moment waarop de mensheid de grenzen van de biologie zal overschrijden,  de singulariteit,  of,  zoals Ajla zegt: de synthetische biologie.  Door het versnelde tempo van de technologie komt deze paradigmashift nabij:  de belangrijke verandering in methoden en intellectuele processen die nodig zijn om een taak te volbrengen. Kortom, is het science fiction, of worden ideeën die door de science fiction gegenereerd zijn werkelijkheid?

De foto in de tentoonstelling waarop Ajla met haar werk bezig is zegt veel. Het romantische beeld van de kunstenaar in zijn atelier, omgeven door tubes verf, scheef geplaatste doeken tegen de muur, het languissante model, de plooien van gordijnen en de nog net zichtbare wijnfles is op haar niet van toepassing. We zien een klinisch werkende dame in een laboratorium situatie. Onderzoek, innovatie! Ajla wordt gefascineerd door de procesmatige aspecten van de evolutie. Evolutionaire ontwikkeling is pas mogelijk als tijdens dat proces door het toeval de mutatie ontstaat. Zonder mutatie is er geen evolutionaire proces.  Door het toeval, de afwijking, de mutatie in haar werk toe te laten, kan zij het evolutionaire proces als onderwerp behouden. The Machinery of Compensation: onvolkomen processen in een levenscyclus kunnen worden  gecompenseerd en gesublimeerd  door medische en technologische ingrepen.

In de bibliotheek toont zij haar werk. Voor haar is een bibliotheek  een plaats van onderzoek, van studie, van innovatie, wat correleert met het werk van Ajla, die eveneens obsessief bezig is met onderzoek.  De gemaltraiteerde schedels en organen in de vitrines zijn daar exponenten van. Het prachtige witte porselein dat zij als basismateriaal gebruik om haar schedels en beenderen  te realiseren representeren het analytische karakter van haar werk.  De emotie wil zij als kunstenaar uitbannen. De vraag is echter hoe de toeschouwer dat ervaart. Vooral haar gemuteerde orgaanvormen roepen emoties op. Door de klinische benadering en door de omkadering van deze specimen met chirurgische apparatuur, wordt het de toevallige bezoeker niet altijd gemakkelijk gemaakt.  De confrontatie met het lichaam en wel met de niet zichtbare maar onontkoombare lichaamsdelen, kan choquerend werken.